به سمتِ شادابي شهر!

در اين روز‌ها و سال‌ها، بسياري از مديران شهر و كشور از مفهوم و عنوان «سرزنده» و«سرزندگي» براي شهر و كشورشان استفاده مي‌كنند. علاقه‌مندند شهر خود را سرزنده بنامند يا بخواهند. ولي اين مفهوم و عنوان يك واژه با معناي لغوي معمول نيست. اصطلاحي فني و جهاني است. سرزندگي شهري اين نيست كه در ميدان‌ها و گذرها گل‌وبلبل بگذاريم و ديوارها را رنگ كنيم. سرزندگي حتي به اين نيست كه شبكه حمل‌ونقل زيبا و مرتبي داشته‌باشيم. سرزندگي شهري شرايط خاصي دارد. عواملي چون آموزش عمومي و شخصي، بهداشت و درمان عمومي، زيرساخت‌هاي شهري، ترور و ناامني، آرامش اقتصادي و غيره در تعريف سرزندگي شهري اهميت فراوان دارند. امروز برخي سازمان‌هاي تخصصي جهاني، همه‌ساله، شهرهاي جهان را با اين عوامل مي‌سنجند و در جدول مي‌‌گذارند. براي روشن شدن موضوع، يكي از اصلي‌ترين دسته‌هاي مورد نظر براي سنجش سرزندگي شهري را باز مي‌كنيم: آموزش. در اين مقوله، نخست مقوله آموزش عمومي مورد بررسي قرار مي‌گيرد و سپس آموزش شخصي. در بخش آموزش عمومي وضعيت مدارس و آموزشگاه‌هاي دولتي را به دقت مي‌سنجند و اينكه آيا فضاهاي درسي كافي وجود دارد يا نه. آيا اين فضاها بهداشتي هستند يا نه. آيا تعداد دانش‌آموز در يك كلاس استاندارد است يا نه. آيا ساعت درس و زمان كلي درس در روز استاندارد است يا نه و خيلي نكات ديگر. پس از اين بررسي، به محتواي آموزش مي‌پردازند كه آيا محتواي كتاب‌هاي درسي متناسب با سن‌وسال بچه‌هاهست يا نه. آيااين محتوا به شادابي‌كودكان كمك مي‌كند يا سبب اضطراب و آشفتگي رواني مي‌شود. آيا برنامه‌هاي آزاد و خارج از كلاس هم وجود دارد يا نه. آيا بچه‌ها را به موزه و پايگاه‌هاي تاريخي و ميراثي مي‌برند؟ آيا دانش‌آموز را با طبيعت و محيط زيست آشنا مي‌كنند؟ آيا بچه‌ها زندگي عمومي در دل طبيعت را تجربه مي‌كنند؟ و خيلي پرسش‌ها و دغدغه‌هاي ديگر. در خصوص مقوله‌هاي ديگر هم، چنين كنكاش و سنجشي انجام مي‌شود و در مجموع مي‌توانند اعلام كنند كه اين شهر از نظر سرزندگي در كدام پله جهاني قرار دارد. جالب است بدانيم شهرهايي چون سيدني، وين، هلسينكي و تورينو معمولا در رده‌هاي اول قرار دارند. مي‌شود گفت درتمام شهرهاي برتر سرزنده جهاني، يكي‌از عوامل اصلي و تعيين‌كننده، ايمني و امنيت است. عدم درگيري شهر با تنش‌هاي منطقه‌اي و جهاني عامل بسيار مهمي در تعريف سرزندگي شهري است. به همين خاطر شهرهايي چون وين، ژنو و هلسينكي عموما در رده‌هاي اول سرزندگي قرار دارند. بنابراين، تعريف سرزندگي شهري ربط چنداني با گل‌وبلبل در ميادين شهري ندارد. مهم سرزندگي و شادابي مدني و اجتماعي است كه يك شهر را سرزنده و شاداب مي‌نمايد. پس بايد مقياس‌ها و سنجش‌هاي‌مان تغيير كند و تعميق يابد.
معمار و مدرس دانشگاه